تمسک به حدیث «اذا نهین لاینتهین » برای عدم برخورد با بدحجابی
برخی خیال کرده اند که فتوای مرحوم آیت الله العظمی خویی بر اساس روایت عباد بن صهیب -
قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَا بَأْسَ بِالنَّظَرِ إِلَى رُءُوسِ أَهْلِ تِهَامَةَ وَ الْأَعْرَابِ وَ أَهْلِ السَّوَادِ لِأَنَّهُنَّ إِذَا نُهِينَ لَا يَنْتَهِينَ وَ قَالَ الْمَغْلُوبَةُ لَا بَأْسَ بِالنَّظَرِ إِلَى شَعْرِهَا وَ جَسَدِهَا مَا لَمْ يُتَعَمَّدْ ذَلِكَ.(الکافی -ط دار الحدیث -ج 11 ص 205 ) -
به جواز نگاه کردن به موهای زنان بادیه نشینی که در صورت نهی از منکر آن را نمی پذیرند . می تواند مستمسکی برای عدم مشروعیت برخورد با بد حجابان باشد .
لکن بر این حرف اشکالاتی وارد است که عبارتند از :
یکم . این روایت مورد اعراض اصحاب است و کمتر کسی طبق آن فتوا داده است ( رجوع شود به مستمسک العروه الوثقی مرحوم حکیم ج 14 ص 21-22 ) و لذا حتی مرحوم شیخ طوسی آن را در « تهذیبین » نیاورده و شیخ صدوق هم آن را در بین نوادر از کتاب « من لایحضره الفقیه » ج 3 ص 469-470 آورده است .( شیخ مفید در رساله عددیه می گوید : نوادر روایاتی است که به آن عمل نمی شود . «کتاب الرد علی اصحاب العدد ص 19» )
دوم . و لذا از پانزده نفر از محشین عروه ی چاپ شده با 15 حاشیه ( العروه الوثقی «المحشی » ج5 ص 493 )همگی مانند خود صاحب عروه فتوای به جواز نگاه کردن به سر زنان بادیه نشین بر طبق این روایت را مشکل دانسته اند و فقط مرحوم آقای خویی است که از بین ایشان حکم به عدم اشکال در این باره کرده است .
و روشن است که احکام و قوانین جمهوری اسلامی نباید بر پایه ی فتوایی شاذ و نادر قرار داده شود .
سوم . این روایت طبق نقل مرحوم شیخ صدوق اضافه ای دارد که آن را مختص به کفار اهل ذمه می کند نقلهای صدوق در دو کتابش چنین است :
عَبَّادِ بْنِ صُهَيْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَا بَأْسَ بِالنَّظَرِ إِلَى رُءُوسِ أَهْلِ تِهَامَةَ وَ الْأَعْرَابِ وَ أَهْلِ السَّوَادِ مِنْ أَهْلِ الذِّمَّةِ لِأَنَّهُنَّ إِذَا نُهِينَ لَا يَنْتَهِينَ وَ قَالَ الْمَغْلُوبَةُ لَا بَأْسَ بِالنَّظَرِ إِلَى شَعْرِهَا وَ جَسَدِهَا مَا لَمْ يُتَعَمَّدْ ذَلِكَ.«علل الشرایع ج2 ص 565 »
وَ رَوَى الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبَّادِ بْنِ صُهَيْبٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ لَا بَأْسَ بِالنَّظَرِ إِلَى شُعُورِ نِسَاءِ أَهْلِ تِهَامَةَ وَ الْأَعْرَابِ وَ أَهْلِ الْبَوَادِي‌مِنْ أَهْلِ الذِّمَّةِ وَ الْعُلُوجِ لِأَنَّهُنَّ إِذَا نُهِينَ لَا يَنْتَهِينَ قَالَ وَ الْمَجْنُونَةُ الْمَغْلُوبَةُ لَا بَأْسَ بِالنَّظَرِ إِلَى شَعْرِهَا وَ جَسَدِهَا مَا لَمْ يَتَعَمَّدْ ذَلِكَ . «من لا يحضره الفقيه، ج3، ص: 470 »
ملاحظه می شود که در این دو نقل بر خلاف نقل «کافی » عبارت «من اهل الذمه » هم هست و حکم را خاص کفار اهل ذمه می کند.
به این جهت باز هم استدلال به این روایت در مورد غیر اهل ذمه مشکل می شود . چون احتمال اینکه روایت در باره خصوص کفار اهل ذمه باشد زیاد است .
چهارم.فتوای ایشان در مورد خصوص بادیه نشین ها ست نه در مورد شهر نشین ها که مورد بحث است ولذا این نسبت به ایشان در این باره درست نیست.
پنجم. استفاده از تعلیل «اذا نهین لاینتهین » و استظهار اینکه اگر خانمی در صورت نهی از بد حجابی آن را نمی پذیرد نباید با او کاری داشت کاملا اشتباه است زیرا هیچ کس حتی مرحوم آقای خویی نیز از این کلام استفاده تعلیل نکرده است و اگر چنین بود حکم به جواز نگاه به چنین زنانی را اختصاص به زنان بادیه نشیین نمی داد .
و بلکه به نظر نمیرسد هیچ فقیهی تا به حال چنین عمومیتی را قایل شده باشد.
ششم . بر فزض که نگاه به چنین زنانی جایز باشد این حکم ملازمه ای با عدم جواز برخورد با چنین زنانی را ندارد .
هفتم . این حکم اختصاص به مو و سر چنین زنانی دارد و شامل دیدن گردن و سینه و مانند آنها از مواضع زینت – که امروزه هست – نمی شود .
هشتم . گیریم که به عنوان اولی چنین حکمی ثابت باشد ولی به عنوان ثانوی با توجه به پیامدهای فاجعه باری که بدحجابی در ترویج فساد در بین جوانان و ایجاد نا امنی در بقای خانواده ها و ایجاد طلاقها و تقویت اهداف دشمنان ایران اسلامی دارد بر حکومت اسلامی برخورد با چنین ناهنجاریهایی لازم است لذا باید با بد حجابیها مانند سایر منکرات برخورد لازم صورت پذیرد .
البته در این بین نباید کوتاهیهای مراکز و رسانه های فرهنگی تبلیغی نادیده گرفته شود و نباید همه ی مسیولیت را متوجه نیروهای انتظامی نمود چرا که آخرین برخورد متوجه ایشان است .
بنابراین توهم مذکور به هیچ وجه تمام نیست و باید بر اساس ادله ی عام وجوب نهی از منکر و امر به معروف با رعایت مراحل سه گانه ی قلبی و زبانی و عملی البته با رعایت قانون و مقررات جمهوری اسلامی با هر گونه منکری در این باره نیز برخورد گردد و تفاوتی با سایر منکرات از این جهت ندارد .
و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین
علی قریب دوست قم مقدسه